Οδοντικές βλάβες τερηδονικής αιτιολογίας

Οι οδοντικές βλάβες τερηδονικής αιτιολογίας είναι το σύνολο των βλαβών στα δόντια που προκύπτουν από την τερηδόνα, η οποία είναι μη ελέγξιμη. Αρχικά να αναφέρουμε ότι η τερηδόνα είναι μια νόσος μικροβιακής αιτιολογίας. Τα μικρόβια που οφείλονται για τις τερηδονικές βλάβες, υπάρχουν στο στόμα μας φυσιολογικά. Ωστόσο, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, αυξάνεται ο αριθμός τους με αποτέλεσμα να εγκαθίσταται νόσος. Οι βλάβες αυτές μπορεί να είναι από μια απλή αρχόμενη αλλοίωση, δεν έχει σχηματιστεί δηλαδή κοιλότητα στο δόντι, έως μια πιο εκτεταμένη αλλοίωση με δημιουργία κοιλότητας, στην οποία έχει επεκταθεί η φλεγμονή και στον πολφό (το λεγόμενο ‘νεύρο’ του δοντιού). Η έκταση της βλάβης είναι ανάλογη με το χρονικό διάστημα που έδρασε ο αιτιολογικός παράγοντας, στην προκειμένη η νόσος της τερηδόνας. Ανάλογα με την έκταση της βλάβης και το είδος των συμπτωμάτων θα αποφασιστεί και το είδος της θεραπείας. 

  Καλό είναι να τονιστεί ότι οι αποκαταστάσεις αυτές δεν έχουν σα στόχο να θεραπεύσουν την ίδια την τερηδόνα, αλλά τα συμπτώματά της. Η αποκατάσταση μετατρέπει ξανά το δόντι σε λειτουργικό και αποτρέπει την περαιτέρω εξέλιξη της ήδη υπάρχουσας βλάβης. Αν όμως η νόσος παραμείνει μη ελέγξιμη, το δόντι μπορεί να τερηδονιστεί ξανά, κι ας έχει αποκατασταθεί. Επίσης, να σημειωθεί ότι οι αυτές οι οδοντικές βλάβες μπορεί να μη δώσουν κάποια συμπτωματολογία στον ασθενή (ενόχληση, πόνο) παρά μόνο όταν θα είναι σε πολύ προχωρημένο στάδιο εξέλιξης. Αυτό διαφέρει τόσο από ασθενή σε ασθενή, όσο και από δόντι σε δόντι στην ίδια στοματική κοιλότητα. Γι’ αυτό καλό είναι να γίνεται ανά τακτά χρονικά διαστήματα έλεγχος της στοματικής κοιλότητας του ασθενή, ώστε να αντιμετωπίζονται οι βλάβες αυτές σε όσο το δυνατόν πιο αρχικό στάδιο.

Πρόληψη 2ου βαθμού

Η πρόληψη δεύτερου βαθμού στοχεύει στην έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία των νόσων, ώστε να αποφευχθεί η όποια μεγαλύτερη βλάβη. Η νόσος βρίσκεται δηλαδή σε αρχικό στάδιο. Συνήθως οι βλάβες είναι τέτοιες, που είναι δυνατή η επαναφορά των ιστών στην αρχική υγιή και φυσιολογική κατάσταση. πχ.

   α)διάγνωση και θεραπεία ουλίτιδας,

   β)ανίχνευση αρχικών βλαβών τερηδόνας και προληπτική αντιμετώπισή τους.  

Προσθετικές αποκαταστάσεις

Οι προσθετικές αποκαταστάσεις έχουν σα στόχο να αποκαταστήσουν ελλείποντα δόντια του ασθενή, ώστε το στόμα να είναι και πάλι λειτουργικό. Οι αποκαταστάσεις αυτές χωρίζονται σε δύο μεγάλες κατηγορίες :

α) τις ακίνητες αποκαταστάσεις: οι ακίνητες αποκαταστάσεις, όπως δηλώνει και το όνομά τους συγκολλούνται μέσα στο στόμα, είναι δηλαδή σταθερές. Στηρίζονται σε δόντια ή/και εμφυτεύματα. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν οι στεφάνες και οι γέφυρες. 

β)τις κινητές αποκαταστάσεις: οι κινητές αποκαταστάσεις, όπως δηλώνει το όνομά τους είναι αποκαταστάσεις με κινητικότητα. Σε αυτή την κατηγορία ανήκουν οι μερικές οδοντοστοιχίες (τα λεγόμενα μασελάκια) και οι ολικές οδοντοστοιχίες (οι γνωστές σε όλους μασέλες). Οι μερικές οδοντοστοιχίες στηρίζονται σε δόντια και ούλα/οστό, ενώ οι ολικές μόνο σε ούλα/οστό. Μπαινοβγαίνουν στο στόμα για να μπορεί ο ασθενής να τις καθαρίζει. Υπάρχουν βέβαια δυνατότητες μετατροπής των κινητών αποκαταστάσεων σε εν δυνάμει ‘ακίνητες’, όμως αυτό δε σημαίνει ότι δε χρειάζεται να αφαιρούνται για να καθαρίζονται. Απλώς, προσφέρεται μια επιπλέον σταθερότητα στην αποκατάσταση για άνεση του ασθενή. Μια από τις πιο χαρακτηριστικές περιπτώσεις αυτής της μετατροπής είναι η σταθεροποίηση μιας ολικής οδοντοστοιχίας με τη χρήση εμφυτευμάτων. 

Νόσοι των ούλων

1. αποκλειστικά στη μικροβιακή πλάκα,
2. στην οδοντική μικροβιακή πλάκα και στη συμμετοχή άλλων γενικών παραγόντων, οι οποίοι καθιστούν την εξέλιξη της νόσου ταχύτερη και την κλινική εικόνα εντονότερη {ενδοκρινικό σύστημα (ορμόνες φύλου, εφηβεία, εγκυμοσύνη, σακχαρώδης διαβήτης, αντισυλληπτικά) – αιμοποιητικό σύστημα},
3. στην οδοντική μικροβιακή πλάκα και σε λήψη φαρμάκων (αντιεπιληπτικά, ανοσοκατασταλτικά και ανταγωνιστές ιόντων ασβεστίου) και
4. στην οδοντική μικροβιακή πλάκα και σε διατροφικούς παράγοντες (ελλείψεις βιταμινών, ασβεστίου, αμινοξέων και πρωτεϊνών).

Και στη δεύτερη κατηγορία υπάρχουν υποκατηγορίες. Εδώ υπάρχουν οι νόσοι των ούλων: 

1. που οφείλονται σε συγκεκριμένα βακτήρια, ιούς και μύκητες (που δεν ανήκουν φυσιολογικά στο στοματικό περιβάλλον),
2. γενετικής προέλευσης (κληρονομική ινωμάτωση των ούλων),
3. που οφείλονται σε γενικά νοσήματα (κυρίως πρόκειται για δερματολογικές παθήσεις, οι οποίες εμφανίζουν στα ούλα διαβρώσεις, έλκη και αποφλοιωτικές βλάβες. επιλογές ομαλός λειχήνας, καλόηθες πεμφιγοειδές των βλεννογόνων, κοινή πέμφιγα, πολύμορφο ερύθημα και ερυθηματώδης λύκος)
4. αλλεργικής αιτιολογίας και
5. τραυματικής αιτιολογίας ή λόγω παρουσίας ξένου σώματος.  

Πρόληψη 3ου βαθμού

Η πρόληψη τρίτου βαθμού αποτελεί την εφαρμογή μέτρων τέτοιων ώστε να επανακτηθεί η λειτουργικότητα, που έχει χαθεί λόγω της ανεξέλεγκτης  διεργασίας της νόσου. Στο στάδιο αυτό ουσιαστικά εφαρμόζονται μέτρα θεραπευτικής φύσεως, ώστε να προληφθεί η περαιτέρω καταστροφή των ιστών. Πχ. :

   α) θεραπεία περιοδοντίτιδας

   β) ενδοδοντική θεραπεία

   γ) άμεσες/έμμεσες αποκαταστάσεις

   δ) προσθετικές αποκαταστάσεις κλπ.

Ακόμη και η εξαγωγή είναι ένα θεραπευτικό μέτρο αυτού του σταδίου, γιατί ο λόγος που αφαιρούμε ένα καταδικασμένο δόντι είναι να προλάβουμε την περαιτέρω βλάβη που μπορεί να δημιουργήσει, είτε στα παρακείμενα δόντια, είτε στους παρακείμενους ιστούς (ούλα, οστό).

Θεραπεία ουλίτιδας

Με τον όρο θεραπεία ουλίτιδας εννοούμε όλο το φάσμα των θεραπευτικών μας ενεργειών, ώστε να θεραπεύσουμε τον ασθενή από τη συγκεκριμένη νόσο. Για να έχει αποτέλεσμα η θεραπεία, θα πρέπει αρχικά να γίνει σωστή διάγνωση της νόσου και σε τι αυτή οφείλεται. Η θεραπεία της ουλίτιδας είναι κατά κύριο λόγο συμβατική, δηλαδή δε χρειάζεται να γίνει κάποια χειρουργική επέμβαση, πλην ελάχιστων εξαιρέσεων. Το σημαντικότερο κομμάτι της θεραπείας είναι η ενεργοποίηση του ίδιου του ασθενούς, ο οποίος θα πρέπει να τηρεί σωστή στοματική υγιεινή, καθώς και να είναι συνεπής στις επανεξετάσεις. Διαφορετικά, η θεραπεία δε θα έχει μακροχρόνιο αποτέλεσμα.

Νόσοι του περιοδοντίου

Με τον όρο περιοδόντιο αναφερόμαστε σε όλες τις δομές που περιβάλλουν το δόντι (περί-οδόντος). Επομένως με τον όρο νόσοι του περιοδοντίου κάνουμε λόγο για τις παθολογικές εξεργασίες που λαμβάνουν χώρα τόσο στα ούλα, όσο και στο οστό που περιβάλλει το δόντι. Στις νόσους του περιοδοντίου ανήκουν:

Θεραπεία περιοδοντίτιδας

Η θεραπεία της περιοδοντίτιδας αποτελεί το σύνολο των θεραπευτικών ενεργειών, που απαιτούνται για την αναχαίτιση της νόσου. Η θεραπεία μπορεί να είναι συμβατική ή χειρουργική, ανάλογα με την έκταση και τη βαρύτητα της νόσου. Επειδή στην περιοδοντίτιδα έχουμε απώλεια ιστών (ούλων ή/και οστού), δε μπορούμε να κάνουμε λόγο για πλήρη θεραπεία της νόσου, γιατί οι ιστοί δε μπορούν να επιστρέψουν στην αρχική τους κατάσταση. Μπορούμε όμως να αναχαιτίσουμε τη νόσο και να διατηρήσουμε τη στοματική κοιλότητα σε μια κατάσταση υγείας. Και εδώ, σημαντικότατο ρόλο έχει η ενεργοποίηση του ίδιου του ασθενή, ο οποίος θα πρέπει να ασκεί άριστη στοματική υγιεινή, ώστε να μπορούμε να κάνουμε λόγο για αναχαίτιση της νόσου. Επίσης, ο ασθενής θα πρέπει να είναι συνεπής στο πρόγραμμα των επανεξετάσεων, ώστε να μην υπάρξει υποτροπή.

Στοματολογικές βλάβες

  Στοματολογία είναι ο κλάδος της επιστήμης που ασχολείται με τη μελέτη των νόσων ή παθήσεων του στόματος και τις μελετά από άποψη αιτιολογίας, παθογένειας, κλινικής εικόνας, ιστοπαθολογίας, διάγνωσης, πρόγνωσης και θεραπείας. Η στοματολογία διαφοροποιείται από την οδοντιατρική ως προς το περιεχόμενό της. Δεν ασχολείται με τις νόσους και τις παθήσεις των δοντιών και του περιοδοντίου (ούλα και οστό που περιβάλλει το κάθε δόντι), ούτε με τις καθαρά χειρουργικές παθήσεις (π.χ. τραύματα προσώπου και γνάθων, κατάγματα κ.λπ.). Ασχολείται επομένως με τις νόσους του υπόλοιπου στόματος, των γνάθων, της κροταφογναθικής διάρθρωσης και των σιαλογόνων αδένων. Συνεπώς, οι στοματολογικές βλάβες είναι το σύνολο των βλαβών και των νοσηρών καταστάσεων που εμφανίζονται στις δομές που αναφέραμε παραπάνω. 

Θεραπεία ενδοδοντικών βλαβών

Βλάβες τραυματικής αιτιολογίας

  Πρόκειται για όλες εκείνες τις βλάβες που προκύπτουν κατά τη διάρκεια ενός τραυματισμού. Το εύρος είναι μεγάλο και εξαρτάται από το είδος και την ένταση του τραύματος. Μπορεί να είναι από μια απλή κινητικότητα σε ένα δόντι, μέχρι κάταγμα δοντιού, ίσως και κάταγμα οστού ταυτόχρονα. θα αναφέρουμε ενδεικτικά μερικά απο τα συνηθέστερα τραύματα που απαντώνται στην καθημερινή κλινική πράξη. 

• αυξημένη κινητικότητα δοντιού : πρόκειται για ένα σύνηθες φαινόμενο σε κάποια απότομη κίνηση κατά τη μάσηση. Επειδή μεταφέρονται απότομα αυξημένες δυνάμεις στο δόντι με λάθος φορά, χαλαρώνει ο σύνδεσμος που ενώνει το δόντι με το οστό και αυτό έχει ως αποτέλεσμα την κινητικότητα του δοντιού. Είναι μεν μια ενοχλητική κατάσταση για τον ασθενή, μιας και ενοχλεί τόσο κατά τη μάσηση, όσο και σε ηρεμία, όμως μετά απο μερικές μέρες επέρχεται πλήρης επούλωση. 
• κάταγμα δοντιού : το κάταγμα μπορεί να έχει διάφορες μορφές, αναλόγως με το τη φοράς δύναμη δέχθηκε το δόντι κατά τον τραυματισμό. Μπορεί να είναι πάνω απο τα ούλα, στο κομμάτι δηλαδή του δοντιού που φαίνεται μέσα στο στόμα. Mπορεί αν είναι σπασμένο το δόντι ακρίβως στο σημείο που αρχίζουν τα ούλα ή τέλος, το κάταγμα να εκτείνεται κάτω από το επίπεδο των ούλων, στη ρίζα δηλαδή του δοντιού. Η αντιμετώπιση εξαρτάται από το αν το κάταγμα εκτείνεται μέχρι τον πολφό, το ¨νεύρο¨ δηλαδή του δοντιού καθώς και από τη βλάβη που μπορεί να του έχει προκαλέσει. Αν έχουμε βρει το κομμάτι του δοντιού που έσπασε, το τοποθετούμε μέσα σε γάλα η κάτω απο τη γλώσσα μας και επικοινωνούμε αμέσως με το γιατρό μας. 
• ενσφήνωση δοντιού : η ενσφήνωση συμβαίνει κατά κύριο λόγο στα μικρά παιδιά, όταν πέφτουν και χτυπούν στα μπροστινά τους δόντια. Κατά το χτύπημα το δόντι βυθίζεται μέσα στο οστό. 
• εκγόμφωση δοντιού: ομοίως συμβαίνει κυρίως στα παιδάκια ή σε ενήλικες σε πολύ σοβαρά ατυχήματα με χτυπήματα στο πρόσωπο. Υπάρχει η δυνατότητα να επανατοποθετηθεί το δόντι στη θέση του, όμως η αντιμετώπιση πρέπει να είναι άμεση. Η επανατοποθέτηση έχει καλύτερα αποτελέσματα στα παιδιά, απ ότι στους ενήλικες.

Χειρουργική στόματος

Στη χειρουργική του στόματος συμπεριλαμβάνονται οι εξής επεμβάσεις: εξαγωγές δοντιών απλές και χειρουργικές, αντιμετώπιση οδοντογενών λοιμώξεων, εξάλειψη βλαβών ή ανωμαλιών που δυσχεραίνουν την προσθετική αποκατάσταση, λήψη βιοψιών, χειρουργική αφαίρεση ακρορριζικών κύστεων, ακρορριζεκτομή, χειρουργική αντιμετώπιση βλαβών των σιελογόνων αδένων και τοποθέτηση οστεοενσωματούμενων εμφυτευμάτων.

Η εξαγωγή είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία για ένα δόντι που δεν ανταποκρίνεται σε καμία άλλη από τις προαναφερόμενες θεραπείες. Επιλέγουμε να το βγάλουμε, ώστε να προλάβουμε την περαιτέρω καταστροφή των παρακείμενων ιστών και των παρακείμενων δοντιών που μπορεί αυτό δυνητικά να προκαλέσει. Η χειρουργική εξαγωγή γίνεται όταν το δόντι δε δύναται να βγει με τη μέθοδο της απλής εξαγωγής. Δεν πρέπει να μας τρομάζει το άκουσμα της χειρουργικής εξαγωγής. Επιλέγεται από τον θεράποντα, ώστε να γίνει η εξαγωγή όσο το δυνατόν πιο άνετα για τον ασθενή, με τη λιγότερη δυνατή ταλαιπωρία σε λιγότερο χρόνο.